Konya'da Tramvay Ulaşımının 120 Yıllık Öyküsü! Bakın Her Şey Nasıl Başladı!

Konya, kadim tarihini modern çağa taşıyan bir kent olarak, toplu ulaşım macerasına asırlar önce, atlı tramvay ile başladı. 1896'da tren seferlerinin başlamasıyla hareketlenen İstasyon çevresindeki sosyal ve ticari hayat, 1906 yılında kente kazandırılan Selanik'ten getirilen atlı tramvaylarla yeni bir boyut kazandı. Türbe Önü ile tren istasyonu arasında yolcu taşıyan bu nostaljik araçlar, motorlu araçların yükselişiyle 1925'te vedalaşsa da, modern raylı sistemin temellerini attı. Konya, 1992 yılında Almanya'dan getirilen tramvaylar ile yeni bir döneme yelken açtı. Bugün Konya, mevcut raylı sistem ağını genişletme hedefiyle dev projeleri hayata geçiriyor. İşte, Konya'nın atlı tramvaydan başlayıp modern raylı sistem ve geleceğe dönük iddialı projelerle sürdürdüğü ulaşım devrimi.

ATLI TRAMVAY

1896 yılında Konya’ya tren seferlerinin başlaması üzerine İstasyon civarında sosyal ve ekonomik hayat hızla gelişti. Zamanla gündüz veya gece istasyona indirilen eşya, mevcut ambarlara sığmayarak, dış mekanlarda yığınlar oluşturdu. Ayrıca gece gelen yolcular, istasyon civarındaki oteller dolu olduğundan, kalacak yer bulamayınca yolcu bekleme salonunda sabahlıyorlardı. Şehrin bu yeni cazibe merkezine kayan nüfus ile Konya’ya trenle gelip giden yolcuları şehir ve istasyon arasında taşımak için yeni yol ve ulaşım vasıtalarına ihtiyaç duyuldu.

Konya’ya önemli hizmetlerde bulunan Vali Avlonyalı Ferit Paşa, o sırada Selanik’te seferden kaldırılan atlı tramvayları Konya’ya kazandırmak için girişimlere başladı. Konya’ya demir raylar döşenip Selanik’ten vagonlar getirildi. 1906 yılında kuruluşu gerçekleştirilen bir özel şirket tarafından işletilen atlı tramvaylar seferlere başladı.

Konya’nın atlı tramvayları, demir hat üzerinde, belli semtlerden geçip, Türbe Önü ile tren istasyonu arasında yolcu taşımaya başladı. Tramvay Araboğlu Kosti’nin Konağı’nın önündeki makasta değişim yaptığı için bu makasa, Araboğlu Makası denilmiş ve semt bu şekilde anılıyordu.

Sadece gündüzleri çalışan tramvayların bilet ücreti 1906’da 2 para, 1923’te, altı kuruş idi. Gelirinin bir kısmı Kızılay’a yardım olarak ayrılırdı. Atlı Tramvay, 1925 yılına kadar seferlerine devam etti.

Aradan geçen zaman içerisinde sayısı artan motorlu araçların tercih edilmesi üzerine hayli müşteri kaybetti. Belediye encümeni aldığı kararla tramvayları seferden kaldırdı.

RAYLI SİSTEME GEÇİŞ

Konya Tramvayı, Anadolu şehirleri içerisinde ilk raylı sistem yatırımı olarak biliniyor. Dönemin Belediye Başkanı Ahmet Öksüzler’in girişimiyle hizmete kazandırılan ve Almanya'dan ikinci el olarak getirilerek Konya'da ilk seferini 1992 yılında gerçekleştiren ‘Kırmızı Tramvaylar’, Tahir Akyürek döneminde alınan kararla Bosna Hersek'in başkenti Saray Bosna'ya gönderilene kadar Konya’nın yükünü çekti. Konya'da vatmanların eğitimi tamamlanıp tüm testler yapıldıktan sonra 28 Eylül 1992’de Alaaddin – Cumhuriyet arasındaki 10,5 kilometrelik kısımda halka açık işletme ücretsiz olarak başlamış, daha sonraki süreçte ise ücretli işletmeye geçilmişti.

Raylı sisteme olan ilgiyle birlikte başlangıçta 16 adet tramvay ile hizmet eden raylı sistem için yoğunlaşan talepleri karşılamak üzere 1995-96 yıllarında 25 adet ilave tramvay satın alındı. 1996 yılında hat genişletilerek Cumhuriyet – Selçuk Üniversitesi Kampüsü hattı hizmete açıldı. 2001 yılına gelindiğinde ise Almanya'dan 26 adet tramvay daha alınarak filo genişletildi. Böylelikle Konya'nın tramvay filosu o dönem 51 adete çıktı.

Daha sonra Konya'daki tramvayların nüfusun gereksinimleri karşılanmadığı düşünülerek ve ayrıca Konya'nın iklimine uyum sağlamadığı gerekçeleriyle tamamen yenilendi. Eski tramvaylar, kardeş şehir Saraybosna'ya hibe edildi. 2012 yılında yapılan yenileme süreciyle birlikte Konya'ya Alman Skoda firmasından 12'si katanersiz toplam 72 tramvay kazandırıldı.

HAT 1: ALAADDİN SELÇUK ÜNİVERSİTESİ DURAKLAR

Kampüs Tramvay Hareket Merkezi, Kayalar Cami İstasyonu, Bosna Hersek İstasyonu, Buzlukbaşı Köprüsü Durağı, Fırat Caddesi İstasyonu, Piri Reis Durağı, Sancak İstasyonu, Japon Parkı Tramvay Durağı, Yazır İstasyonu, MTA Durağı, Elmalı Hamdi İstasyonu, MEDAŞ Durağı, Otogar Tramvay Hareket Merkezi, Otogar Durağı, Erenkaya Caddesi Durağı, Binkonutlar İstasyonu, Eyüp Sultan, Birinci Organize Sanayi, Teknik Lise, Şehitler Cami, Aydınlık Evler, T23 Tramvay Durağı, Eski Sanayi, Kunduracılar, Kule Tramvay Durağı, Nalçacı, Belediye, Zafer, Alaaddin.

Selçuk Üniversitesi İçindeki Duraklar: Tıp Fakültesi, Hukuk Fakültesi, Fen Edebiyat Fakültesi ve Mühendislik Fakültesi Durağı.

KÜLTÜRPARK DURAĞI İPTAL EDİLDİ

2025 yılında Kampüs hattınında bulunan Kültürpark istasyonu, hizmet verimliliğini arttırmak amacıyla kullanıma kapatıldı. İstasyonu kullanan yolcuların Zafer veya Belediye istasyonlarını kullanarak seyahat etmeleri sağlandı.

ADLİYE TRAMVAYI

Mevcut tramvay hattının Karatay ilçesinde bulunan başta Mevlana Türbesi ve Adalet Sarayı'na kesintisiz ulaşımını sağlamak için 2013 yılında Alaaddin - Adliye tramvay projesinin temeli atıldı.

Proje kapsamında Türkiye'de bir ilk olarak, Alaaddin'den başlayarak Mevlana Meydanı'na kadar katanersiz hat inşaa edilmiş olup, havai elektrik hatlarının ve direklerin yaratacağı görsel kirliliğin önüne geçildi ve Mevlana Türbesi çevresinde bulunan tarihi şehir merkezinin estetik silüeti korundu. Tramvay hattı inşaatı ile beraber eş zamanlı olarak mevcut kampüs hattında modernizasyon çalışmaları yapılarak 12 Eylül 2015'te hizmete açıldı.

HAT 2: ADLİYE ALAADDİN TRAMVAY HATTI DURAKLARI

Zafer, Alaaddin, Hükümet, Mevlana, Mevlana Kültür Merkezi, Fetih Caddesi, Spor ve Kongre Merkezi, Karşehir, Adliye.

BİSİKLET TRAMVAYI

Konya Büyükşehir Belediyesi, "Bisiklet Şehri Konya" vizyonu doğrultusunda Türkiye'de bir ilki gerçekleştirerek,

Konya'da uzun yıllarca hizmet veren Duewag GT8 model tramvaylardan iki tanesinin yeniden dizayn edilmesi ile birlikte, Eylül 2020'de hizmet vermeye başladı. Şehirdeki yaygın bisiklet kullanımını toplu ulaşıma entegre etmeyi amaçlayan yenilenen tramvay aracında, standart yolcu taşımacılığından çıkarılarak içerisine bisikletler için özel sabitleme aparatları ve duraklarda iniş ve binişi kolaylaştıran hidrolik rampalar eklenerek modernize edildi.

Bisiklet Tramvayı, T1 (Alaaddin - Selçuk Üniversitesi) hattında sadece belirli durak ve saatlerde hizmet vermekte olup sadece bisikleti olan yolcular Bisiklet Tramvayı'nı kullanabiliyor.

Konya, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ve Büyükşehir Belediyesi iş birliğiyle raylı sistem ağını 134 kilometreye çıkarmayı planlıyor. Bu kapsamda hayata geçirilen projeler şunlar:

KONYARAY BANLİYÖ HATTI

Konya’nın mevcut ve planlanan raylı sistem projeleri ile entegre olacak stratejik bir ulaşım yatırımı olan KONYARAY Banliyö Hattı projesi şehir merkezi, sanayi bölgeleri, havaalanı ve banliyöler arasında hızlı, güvenli ve konforlu ulaşım imkânı sunarak toplu taşımada kapasiteyi artırmayı ve şehir içi trafiği rahatlatmayı amaçlıyor. 2027'de hizmete girmesi planlanıyor.

STADYUM-ŞEHİR HASTANESİ TRAMVAY HATTI

Stadyum – Şehir Hastanesi Tramvay Hattı, Konya’nın 2030 Ulaşım Master Planı kapsamında hayata geçirilen en büyük raylı sistem projelerinden biri. Toplam 21,2 km uzunluğundaki hat iki etap halinde inşa ediliyor.

Etap: Şehir Hastanesi – Yeni Sanayi Sitesi (11,2 km)

Tamamen Konya Büyükşehir Belediyesi öz kaynaklarıyla yürütülen bu etapta 11 istasyon yer alırken, çalışmaların yüzde 30’u tamamlandı. Altyapı, deplase ve ray döşeme işlemleri devam ediyor. Hattın tamamlanmasıyla Şehir Hastanesi ile sanayi bölgesi arasında hızlı, güvenilir ve çevreci ulaşım sağlanacak.

Etap: Yeni Sanayi – Stadyum (10 km)

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yürütülen bu etapta ihale 30 Mayıs 2025’te tamamlandı, 7 Temmuz 2025’te temel atıldı. Proje kapsamında: 10 km tramvay hattı, 10 istasyon, 2 yeni köprülü kavşak, 2 revize köprülü kavşak, 3 yeni yaya üst geçidi, inşa edilecek.

BARIŞ CADDESİ TRAMVAY HATTI

Barış Caddesi Tramvay Hattı, toplam 13,85 kilometre uzunluğunda ve 18 durağa sahip olacak. İlk etapta günlük yaklaşık 88 bin kişiye hizmet verecek.

Güzergâh; Fırat Caddesi’nden başlayarak Beyhekim Hastanesi, Barış Caddesi, Güzeldere Caddesi, Demirhan Caddesi ve Hadimi Caddesi üzerinden ilerleyip ilk etapta Kent Plaza Alışveriş Merkezi’ne, ilerleyen süreçte ise YHT Garı’na kadar ulaşacak.

25 NOSTALJİK TRAMVAY YENİLENİYOR

Konya Büyükşehir Belediyesi, şehrin tarihinde önemli bir yer tutan ve yıllarca sokakların simgesi olmuş tramvayları, titiz bir revizyon çalışmasıyla yeniden hayata döndürüleceğini duyurdu.

Toplam 25 tarihi tramvayın yeniden Konya sokaklarında yerini alması hedeflenirken, ilk araç test sürüşlerine geçtiğimiz ay çıktı.

Nostaljik tramvaylar yakında yapımı tamamlanacak olan Barış Caddesi'ndeki yeni tramvay hatlarında yolcularıyla buluşacak.