Teknik alanı ekonomi ve politika olan bir gazeteci olarak son günlerde piyasalardaki gelişmelerden kafamızı kaldıramıyoruz. Olayları medyadan takip etmenin yanı sıra, üyesi olduğum Türkiye’nin en önemli meslek kuruluşlarından Ekonomi Gazeteciler Derneği’nden arkadaşlar ile de ekonomi yorumlamaları yapıyoruz zaman zaman.
İstanbul’dan Dünya Gazetesi ve Bloomberg’ten birkaç dost ile doların hareketlenmesini konuştuk en son.
Çıkarımlarımız oldu. Bunları paylaşmakta fayda var diye düşünüyorum…
***
Dolar/TL geçen yılın son günlerinde gördüğü 18.3 lira zirvesinin ardından devreye alınan kur korumalı mevduat ve döviz yaratacak ihracat gelirinin yüzde 25’inin Merkez Bankası’na satılması gibi uygulamalarla 15 liranın altında seyrini sürdürmüştü.
Ancak ne olduysa önceki gün 4.5 aydır kırılamayan 15 lira direnci kırıldı ve dolar hızla yükselmeye başladı.
Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) sermaye kontrolünü andıran kurumsal döviz işlemlerinin piyasanın likit olduğu 10:00- 16:00 saatleri arasına çekmesini isterken bankaların döviz satış fiyatları da bankalar arası piyasanın 20-30 kuruş üstüne çıktı.
Dün traderlerin verdiği bilgiye göre kamu bankaları ve Merkez Bankası satış yönünde piyasada yer alırken alım yönünde ise tüzel ve yabancı talebi öne çıktı. Dolar bir haftada yüzde 4 yükseldi.
***
Peki 4.5 ay sonra neden şimdi dolar yükseliyor?
Türkiye, Eylül 2021’den itibaren para politikasında gevşemeye gitti ve politika faizi yüzde 14 seviyesine çekildi. Buna karşı enflasyon görünümü ve beklentilerinde bozulma hızlandı ve nisan itibarıyla yıllık enflasyon yüzde 69,97 seviyesine kadar yükseldi. Gelecek aylarda yüzde 80’i aşması öngörülüyor. 30 puana varan negatif reel faiz Türkiye’de yabancı yatırımcının ilgisini neredeyse kesti. Ve artan döviz ihtiyacına rağmen bu kanaldan giriş yok denecek kadar azalmış.
***
Öğrendiğime göre Merkez Bankası’nın da swap hariç net uluslararası rezervleri 17.01 milyar dolar seviyesine geldi ve resmi açıklama olmasa da piyasa uzmanları Merkez Bankası’nın ve kamu bankalarının sık sık döviz piyasasında satış yönünde aktif olduğunu belirtiyor. Rezervlerdeki bu seviyeler de yükselişin bir nedeni arasında bulunuyor.
DÖVİZ İHTİYACI
ARTIŞ GÖSTERDİ
Hem kamunun hem de şirketlerin küresel anlamda hızla artan başta enerji fiyatlarından kaynaklı olmak üzere döviz ihtiyacı büyüdü. Yükselen maliyetler bozulan cari denge bunun yanı sıra şirketler için katlanan hammadde fiyatları dövize olan talebinin artmasına neden oluyor.
KISITLAMALAR
TALEBİ ÖNE ÇEKİYOR
Ekonomi yönetiminin döviz işlemlerine yönelik getirdiği uygulamalar ise hem vatandaşın hem de şirketlerin döviz talebinin öne çekilmesi sonucunu da doğuruyor. Uzmanlar kısıtlamaların beklentiyi bozarak daha sıkı adımların atılabileceği endişesiyle talebi artırdığını belirtiyor.
***
Peki, bu yükseliş durmaz yahut durdurulamazsa ne olacak? Paramız büyük bir kayıp daha yaşayacak, elektronik eşya, gayrimenkul, araba başta olmak üzere zam furyaları başlayacak. Yani alım bir kez daha zorlaşacak…
