Uzmanından Korkutan Uyarı: Çocuklar 20 Yaşına Gelmeden Bu Tehlikeyle Karşılaşıyor!

Diyabet, küresel olarak yetişkinlerin yaklaşık yüzde 8'ini etkiliyor ve bu rakamın 2040 yılına kadar yüzde 10'un üzerine çıkması bekleniyor. Bir zamanlar yetişkin hastalığı olduğu düşünülse de, Tip 2 diyabet artık 20 yaşın altında da çok daha yaygın olarak görülüyor. Tahminler, 2050 yılına kadar çocuklarda Tip 2 diyabet yaygınlığının yalnızca Amerika Birleşik Devletleri'nde değil, aynı zamanda dünyanın çeşitli bölgelerinde de dört katına çıkmasının beklendiğini gösteriyor. Tip 2 diyabet yaygınlığı, çocukluk çağı obezite oranlarındaki artışa paralel olarak da artış gösteriyor ve bu artış eğiliminin devam etmesi bekleniyor. Çocukluk çağında başlayan Tip 2 diyabet, yetişkinlikte başlayan forma kıyasla daha belirgin kötü bir tablo ortaya çıkarıyor.

"DİYABETİN ARTIŞI, ORTAYA ÇIKAN BİR PANDEMİ!"

Konuyla ilgili bilgi veren Prof. Dr. Hümeyra Yerlikaya Aydemir, "South California Üniversitesi, Gerontoloji profesörü Dr. Valter Longo'ya göre kısa vadeli bir senaryo ile dünya nüfusu iki gruba ayrılıyor. İlk gruptakiler bugün olduğu gibi 80'li yaşlarına kadar yaşayıp, yaşlılık hastalıklarıyla mücadele edecek. İkinci gruptakiler ise sağlıklı beslenme ve bilimsel gelişmeler sayesinde gayet sağlıklı bir biçimde 100 hatta 110 yaşını görebilecek. Bana göre Dr. Valter Longo’nun çizdiği resim fazla olumlu. Benim bakışım bu kadar olumlu değil. Maalesef…. Bu olumsuz tablodan çıkmak için, bazı şeyleri düzeltmemiz ve çabalamamız gerekiyor… Sağlıklı çocuklar bir ülkenin hatta gezegenin, geleceği, umudu yani her şeyi. Sağlıklı bir çocuk, fiziksel, zihinsel, duygusal ve beslenmeyle entegre bir gelişimin ürünü. Ben bugünkü yazımda beslenme kelimesini cımbızla çekmek ve üzerine biraz gitmek istiyorum. Tip 2 diyabet ve çocuk, çok sık yan yana getireceğimiz kelimeler değil. Yani, çocuklarda Tip 2 diyabet çok sık karşılaşılan bir hastalık değil diye biliriz. Geçtiğimiz aylarda Diabetes Metab Res. Rev. Dergisinde bir makale yayınlandı. Makale başlığı; Çocuklarda ve Ergenlerde Tip 2 Diyabetin Artışı: Ortaya Çıkan Bir Pandemi. Evet, çocuklarda yeni bir pandemi yani salgın, DİYABET yani şeker hastalığı. Derslerimde Tip 2 diyabet’i anlatmaya başlarken bozulmuş karbonhidrat metabolizma hastalığı diye başlarım. Bu hastalık, kökeninde bozulmuş beslenmenin olduğu önlenebilir bir hastalıktır ve bir noktada yılların yanlışlığını bir süre sonra yüzünüze vurmak için çıkagelir. Peki çocuk gibi bir olguda, o kısa yaşam süresinde ne kadar yanlış bu kadar hızlı birikiyor da, fatura erkenden karşılarına çıkıyor? Makalede işte bunu anlatıyor" şeklinde anlattı.

BUNDAN 20 YIL SONRA DİYABET TEHLİKESİ DAHA ÇOK BÜYÜYEBİLİR!

Diyabetin, 2021'de tahmini 537 milyon kişiyi (20-79 yaş arası) etkileyen önemli bir küresel sağlık sorununu temsil ettiğini aktaran Aydemir, bu yaygınlığın önemli ölçüde artarak 2045 yılına kadar 783 milyona ulaşmasının öngörüldüğünü söyledi. Aydemir, "Diyabet, küresel olarak yetişkinlerin yaklaşık yüzde 8'ini etkilemektedir (yüzde 90'dan fazlasında Tip 2 diyabet) ve bu rakamın 2040 yılına kadar yüzde 10'un üzerine çıkması beklenmektedir. Bir zamanlar yetişkin hastalığı olduğu düşünülse de, Tip 2 diyabet artık 20 yaşın altında da çok daha yaygın olarak görülmektedir. Tahminler, 2050 yılına kadar çocuklarda Tip 2 diyabet yaygınlığının yalnızca Amerika Birleşik Devletleri'nde değil, aynı zamanda dünyanın çeşitli bölgelerinde de dört katına çıkmasının beklendiğini göstermektedir. Tip 2 diyabet yaygınlığı, çocukluk çağı obezite oranlarındaki artışa paralel olarak da artış göstermektedir ve bu artış eğiliminin devam etmesi beklenmektedir. Tip 2 diyabet, bu rahatsızlığa sahip kişiyi hayatı boyunca etkileyen kronik bir durumdur. Ergenleri ve çocukları vurduğunda olumsuz sosyal yankıları daha büyük olabilir. Çocukluk çağında başlayan Tip 2 diyabet, yetişkinlikte başlayan forma kıyasla daha belirgin kötü bir tablo gösterir. Böbrek hastalığı, polikistik over sendromu, dislipidemi, karaciğer hastalığı, kardiyovasküler hastalık, retinopati ve nöropati gibi diyabetin komplikasyonları veya olumsuz klinik sonuçları, hastalığın ilerlemesinde daha erken ortaya çıkarak çocukluk çağında başlayan Tip 2 diyabet 'de erken morbiditeye ve yaşam kalitesinin düşmesine katkıda bulunur. Sanayileşmiş ülkelerde orta ve düşük gelirli ailelerin çocuklarına Tip 2 diyabet tanısı daha çok konulmaktadır. Sosyoekonomik durum, çevresel ve davranışsal faktörler, sağlıklı gıdaya erişimi ve fiziksel aktivite fırsatlarını sınırlamakta ve obeziteye neden olan ortamlara maruziyeti artırmaktadır. Bu da obezite ve diyabet için sinerjik bir gücü beslemektedir. Ekonomik kısıtlamalar genellikle enerji yoğun, besin değeri düşük diyetlerin daha fazla tüketilmesine neden olurken, mesleki ve konutsal faktörler hareketsiz yaşam tarzlarına katkıda bulunmaktadır. Çocuklarda yapılan Diyabet Araştırması'nda Tip 2 diyabet'li çocuklarda LİF alımında azalma ve şekerli içecek tükettiğinin fazlaca arttığı bildirilmiştir. Türkiye’de kişi başına yıllık şekerli içecek tüketimi 160 litreye ulaşarak dünya ortalamasının neredeyse iki katına çıkmış durumdadır" ifadelerine yer verdi.

"BESLENMEDEN ÇALINAN LİF, YERİNE GERİ KONULMALI"

"Tip 2 diyabet yönetimi için elimizde saklanmış, gizlenmiş, unutulmuş, küstürülmüş çok güzel bir formül var" diyen Aydemir, yapılan diyette LİF’in artırılması gerektiğini dile getirdi. Çocukların beslenmesinden çalınan LİF’in geri yerine koymanın önemine vurgu yapan Aydemir, "Literatür, LİF’in glisemiyi yönetmede, vücut ağırlığını ve kardiyovasküler hastalık riskini azaltmada faydalarını gösteren kanıtlar ile dolup taşıyor. Tip 2 diyabet'li bireyler için, yeterli lif alımını sürdürmek, HbA1c, kan şekeri, trigliseritler, düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) ve vücut ağırlığı gibi çeşitli belirteçlerin kontrolüne önemli ölçüde katkıda bulunur. Bununla birlikte, günlük LİF alımına ilişkin önerilere ulaşmak, diyabetli bireylerde erken ölüm riskini yüzde 10 ila yüzde 48 oranında azaltma potansiyeline sahiptir deniliyor. LİF’in bilinen sağlık yararlarına rağmen, çoğu yetişkin ve çocuk önerilen diyet alımlarını karşılamamaktadır. Herkes için orta düzeyde protein alımı esastır ve protein kaynaklarına göre hayvansal ve bitkisel proteinler olarak sınıflandırılabilir. Bitkisel proteinler bitkisel gıdalarda bulunur ve yapılan çalışmalar protein gereksinimlerini karşılamak için bitki bazlı kaynaklara dayalı beslenme düzenlerinin tip 2 diyabet ve sağlıklı kilo yönetimi için faydalı olabileceğini göstermiştir. Tahıllar ve baklagiller diyet lifi ve bitkisel proteinin yaygın gıda kaynaklarıdır. Ayrıca,  meyve ve sebzelerde de diyet lifi bulunur. Çocuklarda diyet lifi kaynakları üzerine yapılan anketler, tahılların ve ürünlerinin çocukların diyet lifi kaynaklarının yüzde 50'sinden fazlasını oluşturduğunu, meyve ve sebzelerin ise yüzde 30'dan azını oluşturduğunu göstermiştir. Bu nedenle, çocuklarda tam tahıl ve baklagil alımını artırmak, diyet lifi ve protein alımını artırmak için diyeti ayarlama fırsatını bize sunar" diye konuştu.

Bu konuda çocuklar için doğru beslenme noktasında bilgilendirmelerde bulunan Prof. Dr. Aydemir, sözlerine son olarak şunları ekledi: Günde en az beş porsiyon meyve ve sebze tüketmeyi hedefleyin. Kekleri, kurabiyeleri yaparken rafine beyaz un kullanmak yerine, tam buğday, yulaf, hindistan cevizi, nohut unu, fasulye unu kullanmayı deneyin. Atıştırmalık olarak kurutulmuş meyve, kabak çekirdeği, fındık, fıstık, ceviz, leblebi vs. sevdirmeye çalışın. Açıktım anne dedi ve yemeğe daha çok var, taze meyveli yoğurt yedirin. Etiketlerde 'tam buğday', 'tam buğday' ve 'tam tahıllı' gibi kelimeleri arayın. Önceden paketlenmiş gıdaların arkasındaki besin etiketlerini karşılaştırarak, lif içeriği en yüksek olan gıdayı seçin. Evde bol bol kuru fasulye, nohut, mercimek yani baklagil ile yemekler yapın. Çocuklar arasında diyabete ve obeziteye katkıda bulunan temel faktörler, enerji yoğun işlenmiş gıdalar yani LİF’İ alınmış rafine gıdalar ve şekerli içeceklerin tüketimindeki artışla birlikte fiziksel aktivitedeki azalma sayılmaktadır. Çocuklarımız için olumlu bir tablo çizmek aslında bizim elimizde, nede olsa uzun ve sağlıklı yaşam doğru topluluklardan birileriyle çevrelendiğinde oluyor."