Dünya Üzerindeki İlk Aşçıların Konya'da Olduğu Ortaya Çıktı!
UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Çatalhöyük’te yürütülen arkeolojik kazılar, dünya gastronomi tarihini yeniden yazdıracak bir keşfe sahne oldu. Kazı alanında ortaya çıkan taş ocaklar ve mutfak düzenlemeleri, tarihin bilinen ilk aşçılarının Konya topraklarında yaşadığını ortaya koydu. Bu bulgular, Konya'nın yalnızca tarihi değil, aynı zamanda köklü mutfak geleneğiyle de dünya sahnesinde söz sahibi olduğunu bir kez daha gösterdi.
Konya Aşçılar Derneği Onursal Başkanı, Konya Gastronomi Aşçılar ve Turizmciler Derneği (TUGAFED) Genel Başkanı ve Necmettin Erbakan Üniversitesi (NEÜ) Turizm Fakültesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölüm Başkanı Doç. Dr. Yılmaz Seçim, Konya mutfağının özellikle çeşit anlamında çok iyi bir noktada olduğuna dikkat çekti. Konya il sınırları içinde 18’den fazla Konya Mutfağı adı altında işletme bulunduğunu söyleyen Doç. Dr. Yılmaz Seçim, bunların aynı yemeği yapmadığını belirtti. Seçim, “Yani Konya mutfağı olsa bile işletmenin içine girdiğiniz zaman yemekleri değişkenlik gösteriyor. Örneğin Konya’da tandır çorbasını yapan 2-3 tane işletme bulunuyor. Ayrıca Konya’nın tiridi de inanılmaz önemli bir noktaya geldi. Hatta sadece tirit yapan yerler bile bulunuyor. Eğer tek bir yemek çeşidi için işletme açılıyorsa demek oluyor ki bu gerçekten tutulan bir mamul. Dolayısıyla şehir olarak yemek çeşidi anlamında çok iyi noktadayız.
Tek bir eksikliğimiz var, o da; biz Konya’ya dışarıdan gelen insanlara Konya mutfağını tanıtmakta büyük sıkıntı yaşıyoruz. Bu konuda neler yapılması gerektiği tartışılmalı. Mesela geçen gün İstanbul’dayken Çatalhöyük’le ilgili tanıtımların asıldığını gördüm. Ama Çatalhöyük yemekleriyle ilgili hiçbir şey yoktu. İstanbul’da ve havaalanında Çatalhöyük Karşılama Merkezi’nin yapıldığına dair afişler asılıyor. Bunu gören insanlar da merak ediyor. Çok güzel bir şey ancak dediğim gibi Çatalhöyük Mutfağı diye özel bir tanıtım çalışması da yapılsa insanların Konya’ya gelme noktasında daha fazla teşvik sağlamış olacaksınız. Özellikle şu an festivallerin mevsimi olan yaz aylarına girdik. Konya’ya turistlerin en çok geldiği bu zamanları iyi değerlendirmemiz gerekiyor. Örneğin Konya’da 2 defa Gastrofest yapıldı. Son dönemlerde yapmadık, Adana yaptı ve bizim önümüze geçti. Hatta Adana’da festival düzenlendiği zaman Konya’nın bazı ilçelerinden otobüs kalkıyor. Orada müthiş bir ekonomi dönüyor. Acentalara da festivali yapacağını haber veriyor. Turistleri böyle çekiyorlar” diye konuştu.
KONYA MUTFAK ZENGİNLİĞİYLE DİKKAT ÇEKİYOR
Konya’ya özgü 350’den fazla yemek çeşidi olduğunu aktaran Doç. Dr. Yılmaz Seçim, bunlardan birkaçı hakkında bilgi verdi. Seçim, Konya mutfağının sadece etli ekmek ve bamya çorbasından ibaret olmadığını ifade ederek, “Mesela patlıcan orta tescillenmiş bir ürün değil ama Konya mutfağında mutlaka olması lazım. Sac arası, düğün pilavı, tandır kebabı, fırın kebabı da bizim olmazsa olmazımız. Ayrıca son dönemde oldukça fazla ön plana çıkan çirli yemeğimiz var. Konya’nın Akyokuş tarafında yapımına başlanan çirli yemeği aynı zamanda Çumra’daki Türkmenlerde düğün yemeği olarak yapılıyor. Bunun yanında Karapınar’daki düğünlerde ise kayısı yahnisi yapılıyor. Hatta bazı işletmeler bu ürünü müşteriye sunuyor. Ildız Kökü yemeği de çok lezzetli ve Konya’ya ait bir ürün olarak karşımıza çıkıyor. Şehir olarak zaten sadece düğün yemeği noktasında 6-7 tane yemek çeşidimiz var. İnanılmaz zengin bir mutfağa sahibiz. Ama son yıllarda özellikle çok daha iyi noktaya geldik. 85 tane yemeğin de Konya olarak coğrafi işaretini aldık. Bunların arasında benim en çok sevdiğim ve işletmelerde kesinlikle olması gerektiğini düşündüğüm güneyik salatası bulunuyor.
Bunun yanında yeşil eriklerin çıktığı dönemde ise calla yemeğinin de yapılması gerekiyor. Konya 350’ye yakın yemek çeşidiyle dikkat çekiyor. Ama Konya mutfağının sadece şehrin merkezinden oluşması gerektiğine dair savunmalar da oluyor. Oysaki Konya mutfağı 31 ilçesiyle bir bütün halde ve dolayısıyla ilçelerin de aslında mutfak kültürünün detaylı bir şekilde çalışılması lazım. İlçelerimizde Kürt, Laz, Çerkezler var ve Konya’ya ilk geldiklerinde yemek kültürlerini de beraberinde getirmişler. O yüzden bunları mutlaka kayıt altına alıp Konya mutfağına kazandırmamız lazım. Örneğin Mevlevi mutfağının en ünlü yemeklerinden bir tanesi hassaten lokma. Temel kökenine baktığınız zaman aslında Özbek pilavına benziyor. Siz bunu sırf Özbek pilavı diye mutfağınıza dahil etmezseniz mutfağınızın zayıflığı olur. Aslında Türkiye’de en zengin İstanbul mutfağıdır. Çünkü bir payitaht. Orada zamanında padişahlar olduğu için çok farklı ülkelerden sebze, meyve, aşçı gelmiş. Dolayısıyla İstanbul’un mutfak noktasında zengin olması çok doğal. Konya da Selçuklu Devletine başkentlik yaptığı için mutfak zenginliğine sahip. Ama Konya’ya has olan yemeklerin yapısını bozmak istemeyen yerler olabiliyor. Örneğin sac arasının içinin kesinlikle boş olması gerektiğini savunanlar var. Oysaki şehir dışından buraya turist geldiği zaman sac arasını fıstıklı yemek istiyorsa öyle yapılması lazım. Yani mutfakta değişimin olabileceğini kabullenmeniz gerekiyor” şeklinde anlattı.
DÜNYANIN İLK AŞÇILARI ÇATALHÖYÜK'TE!
Konya Büyükşehir Belediyesi Turizm Şube Müdürlüğü ile birlikte Çatalhöyük mutfağına yönelik çalışma yaptıklarından bahseden Yılmaz Seçim, Çatalhöyük’e gelen turistlere deneyim yaşatmak adına çabaladıklarını söyledi. Doç. Dr. Seçim, “Burada yapılmış olan kazılarda o dönemde yaşamış insanların hangi gıda maddesini tükettiği ortaya çıktı ve pek çok ocak, fırın, kap, kacak, depolama alanı bulundu. Tabi analizlerle bu kap kacaklarda ne pişirildiği ve saklandığı tespit edilebiliyor. Hatta Çatalhöyük’te bulunan iskeletlerde, özellikle kadınların göğsünde ortaya çıkan karbon izinden kaynaklı dünyanın ilk aşçılarının Çatalhöyük’teki kadınların olduğu düşünülüyor.
Çünkü erkekler genelde ava gidiyordu. Aslında bu bölgede yaşayan yaşlı erkeklerde de karbon izi bulunmuş. Yani ava çıkamayan kişinin yemek yaptığı ya da yardım ettiği anlaşılıyor. Dolayısıyla Çatalhöyük’ün aşçılık noktasında dünyada merkez olduğunu söylememiz mümkün. Bizim zaten bunu pazarlayabilmemiz ve tanıtımını, reklamını daha çok yapmamız lazım. Çatalhöyük’te mutfaklarımız bile var. O yüzden insanları da bu işin içine dahil etmek gerekiyor. Bilimsel çalışmalar sonrasında da hangi gıda maddesinin tespit edildiğini ve ne şekilde tüketildiğini yazıp tespit edip insanlara deneyim yaşatmanın önemli olduğu düşüncesindeyim. Çatalhöyük mutfağını anca böyle geliştirebiliriz” diye aktardı.
"SEYDİŞEHİR KARPUZU AB TESCİLİ ALABİLİR"
Konya’nın mutfak zenginliği noktasında Gaziantep’ten sonra 2. sırada yer aldığını dile getiren Yılmaz Seçim, Konya’nın zirveye doğru koştuğunu açıkladı. Seçim, sözlerine son olarak şunları ekledi: “Coğrafi işareti noktasında Konya şampiyonluğa oynuyor. Şu anda Gaziantep en fazla coğrafi işareti ürünü olan şehirken biz ikinci sıradayız. Ama bizim de bu konuda çalışmalarımız devam ediyor. Konya olarak coğrafi işaret noktasında şampiyonluğa oynuyoruz. Yakın zamanda birinciliği alacağımızı düşünüyorum. Çünkü Konya çok geniş bir alana sahip ve yemek kültüründe çeşitlilik oldukça fazla. Son zamanlarda ise 5-6 tane daha ürünün veya yemeğin coğrafi işaretini aldık. Mesela Seydişehir karpuzunun coğrafi işareti alması beni çok mutlu etti. Bunun aynı zamanda AB tescili alabilecek nitelikte olduğunu düşünüyorum.”
-Tuba KAYA
