Ramazan'ın Müjdecisi: Berat Kandili

Berat kelimesi, Arapça “berâet” kelimesinin kısaltılmış şeklidir ve borçtan, suç ve cezadan, hastalıktan kurtulmak anlamına gelir. Buna göre Berat Gecesi, günahlardan arınma ve kurtuluş gecesi olarak kabul edilir. Arapça eserlerde bu gece için "Şâban’ın ortasındaki gece", "mübarek gece", "rahmet gecesi" ve "sak (belge) gecesi" gibi ifadeler kullanılır.
Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan Gazetemizin Edindiği Bilgilere Göre, “Müslümanlar, Berat Kandili’ni büyük bir saygı ve heyecanla karşılarlar. Bu tür mübarek geceler, iman, ibadet ve düşünce dünyamızı yenilememiz, geçmişimizi muhasebe etmemiz, geleceğimizi planlamamız ve ümitlerimizi tazelememiz için büyük bir fırsattır. Bu vesileyle içimizdeki manevi duygulara kulak vermeli, günahlarımıza tövbe etmeli ve tüm Müslümanlar ile insanlık için Allah’a dua etmeliyiz.
Yüce Allah, bu gecede ilahi rahmetini bol bol indirmekte, rızık ve şifa kapılarını sonuna kadar açarak bizleri sonsuz ikramlarına davet etmektedir. Berat Kandili’nin sunduğu manevi atmosfer, bizlere dengeli bir hayat kurma bilinci kazandırmakta, kendimizi gözden geçirme ve yenileme imkânı sunmaktadır. Allah’ın, Kur’an’da bizlerden ümidimizi kesmememizi istediğini ve bizleri affedeceğini müjdelediğini hatırlayarak, bu geceyi en güzel şekilde değerlendirmeliyiz. Berat Gecesi, Müslümanlarca kutsal kabul edilmiş ve diğer gecelerden farklı bir şekilde geçirilmesi gelenek hâline gelmiştir. Bu gecede daha fazla ibadet etmek, Allah’a yönelmek ve O’ndan af dilemek müstehap sayılmıştır. Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur: "Allah Teâlâ, Şâban’ın on beşinci gecesi dünya semasına tecelli eder ve Kelb kabilesinin koyunlarının tüyleri kadar çok insanı bağışlar." (Tirmizî, Ṣavm, 39; İbn Mâce, İḳāmetü’ṣ-ṣalât, 191).
Diğer bir rivayette ise şöyle denilmektedir: "Şâban’ın ortasında gece ibadet ediniz, gündüz oruç tutunuz. Allah o gece güneşin batmasıyla dünya semasına tecelli eder ve fecir doğana kadar şöyle seslenir: ‘Yok mu benden af isteyen, onu affedeyim? Yok mu benden rızık isteyen, ona rızık vereyim? Yok mu bir musibete uğrayan, ona âfiyet vereyim? Yok mu şöyle, yok mu böyle!’" (İbn Mâce, İḳāmetü’ṣ-ṣalât, 191).
Berat Gecesi, af, mağfiret ve rahmet gecesi olarak kabul edilir. Kur’an-ı Kerim’de doğrudan Berat Gecesi’nden bahsedilmese de bazı âlimler, Duhân Suresi’nin ilk ayetlerinde geçen "mübarek gece" ifadesinin bu geceye işaret ettiğini söylemişlerdir. Ancak bu görüş kesin değildir. Sahih hadislerde ise bu gecede Allah’ın kullarını bağışladığı ve duaları kabul ettiği müjdelenmektedir. Bu geceyi en iyi şekilde değerlendirmek için günahlardan arınmalı, tövbe ve istiğfar etmeli, Allah’a yönelmeliyiz.

BERAT KANDİLİ’NDE ORUÇ TUTULUR MU?
Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur: "Şâban’ın on beşinci gecesi olduğunda, o geceyi ibadetle geçirin, gündüzünde de oruç tutun. Allah o gece güneş batınca dünya semasına (rahmetiyle) tecelli eder ve fecir doğana kadar şöyle buyurur: ‘Benden mağfiret dileyen yok mu, onu bağışlayayım! Benden rızık isteyen yok mu, ona rızık vereyim! Bir musibete uğrayan yok mu, ona âfiyet vereyim!’" (İbn Mâce, İkâmetü’s-Salavât, 191; Tirmizî, Savm, 39) Bu ve benzeri rivayetlere dayanarak bazı İslam âlimleri, faziletli gün ve gecelerin oruç ve ibadetle geçirilmesinin müstehap olduğunu söylemişlerdir.

KANDİL GECESİNİNDE HANGİ İBADETLER EDİLİR?
Bu gece, Kur’an okunarak, dua ve istiğfar edilerek, kaza ve nafile namaz kılınarak ve yoksullara yardım edilerek ihya edilmelidir. Allah Resûlü (sas), Recep ve Şâban aylarına büyük önem vermiş, Ramazan’a hazırlık amacıyla bu aylarda daha fazla ibadet etmiştir. Allah Resûlü (sav), üç aylardan Recep ve Şâban ayına, bu ayların sonuncusu ve tüm senenin sultanı olan Ramazan’a hazırlayıcı olmaları bakımından değer vermiş ve bu aylarda bulunan birtakım geceleri ise özellikle ibadetle geçirmiştir.Şâban ayının on beşinci gecesi, Efendimizin duaların kabul edileceği müjdesini verdiği zaman dilimlerindendir. Berât Kandili olarak bildiğimiz bu gecede dua ve ibadetlerin ne kadar faziletli olduğu, Allah Resûlü’nün şu ifadelerinden anlaşılmaktadır: “Şâban ayının on beşinci gecesi olduğu zaman, gecesinde ibadete kalkın. Ve o gecenin gündüzünde (on beşinci günde) oruç tutun. Çünkü o gece güneş batınca Allah Teâlâ dünyaya en yakın göğe inerek (rahmet nazarı ile bakarak) fecir oluncaya kadar, "Benden mağfiret dileyen yok mu, onu bağışlayayım! Benden rızık isteyen yok mu, onu rızıklandırayım! Belaya duçar olan yok mu, ona afiyet vereyim! Şöyle olan yok mu? Böyle olan yok mu?" buyurur.” (İbn Mâce, İkâmet , 191) Recep ayı, içinde Regâib ve Mi’rac gecelerini saklarken, Şâban ayı Berât gecesi ile taçlanmaktadır. Böylesi zamanların değerini, Allah’ın insanlara olan bitip tükenmez rahmetine bağlamak en doğru yaklaşım olarak görünmektedir. Allah Resûlü’nün, “Allah’ım! Recep ve Şâban aylarını hakkımızda mübarek eyle, bizi Ramazan ayına ulaştır.” diye ettiği duanın arkasında da inananları Kur’an iklimlinin egemen olduğu Ramazan ayına hazırlama arzusu yatmaktadır diyebiliriz.

O GECE BERAT VERİLECEK Mİ?
Her Müslümana o gece berat verildiğine dair kesin bir bilgi yoktur. Ancak rivayetlerde, Allah’ın bu gece rahmetiyle tecelli ettiği, kullarını bağışladığı ve tövbe edenleri affettiği bildirilmiştir. Fakat, şirk koşanlar, kul hakkı yiyenler, kin ve haset besleyenler gibi bazı kimselerin bu ilahi rahmetten mahrum kalabileceği belirtilmiştir. Bu nedenle, Berat Gecesi’ni günahlardan arınma ve kalbi kötü duygulardan temizleme fırsatı olarak değerlendirmeliyiz.

PEYGAMBER EFENDİMİZ İSTİĞFAR EDERDİ
Hz. Peygamber (sas), Berat Gecesi'ni namaz kılarak, dua ederek ve istiğfar ederek geçirirdi. Ayrıca, bu gecede Allah’a ümmeti için af dilemiştir. Bu nedenle, Müslümanlar da bu geceyi bol bol ibadet, dua ve istiğfar ile geçirmelidir ayrıca Berat Kandili’nin cuma gecesine denk gelmesi, faziletini artıran bir durum olarak değerlendirilebilir çünkü cuma günü ve gecesi, İslam’da mübarek vakitler arasında yer almakta, duaların kabul edildiği ve manevi bereketin arttığı bir zaman dilimi olarak kabul edilmektedir.”