Son Yılların Modası: Bitkisel Sütler
Sosyal medya platformlarında karşımıza çıkan, 1 gün suda bekletilen bademlerden badem sütü veya Hindistan cevizinden 5 farklı ürün elde ediyorum videoları içerisinde Hindistan cevizi sütü yapmak son yılların modası haline geldi. Peki evde kendi imkanlarımızla yapılan bu bitkisel sütler ne kadar faydalı? Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Sağlık Bilimleri Enstitü Müdürü Prof. Dr. F. Hümeyra Yerlikaya Aydemir, sizler için açıkladı.
Süt tüketimi sağlığı tehdit ediyor söylemlerine katılmadığını söyleyen Prof. Dr. F. Hümeyra Yerlikaya Aydemir, “Süt esasen, temel gıda maddesi olarak kabul edilir. Yaşamsal önemi olan tüm besin ihtiyacını karşılayabilir. Bağışıklık sisteminin oluşmasını sağlayabilecek nitelikte vitamin, mineral, amino asitler ve yağ asitleri açısından zengindir. Süt bileşenleri zehirlenmeye sebep olabilecek ağır metalleri bağlayabilir. Bu nedenle birçok zehirlenme durumunda süt verilebilir. Böyle kabul görmüş bir besin için son yıllarda fazlasıyla negatif bir söylem karşımıza çıkıyor. “Süt, yeni doğan yavruyu kısa bir süre için, besleme amacına yöneliktir. Yalnızca biz insanlar ergenlik ve yetişkinlikte süt içmeye devam ederiz. Ayrıca diğer türler tarafından ve onlar için üretilen sütü içen tek türüz. İnsanlar için süt bir dizi gereksiz sağlık riskini tetikler.” Açıkçası bu söylemlere katılmıyorum.
Mevcut bilimsel kanıtların tamamı, sütün temel besin öğelerini karşılamaya katkıda bulunabileceğini ve en yaygın kronik hastalıklara karşı koruma sağlayabileceğini desteklemektedir; buna karşın çok az sayıda yan etki bildirilmiştir. Makul düzeyde süt içeren bir diyet, çocukluk obezite riskini azaltır. Yetişkinlerde enerji kısıtlaması sırasında kilo vermede yardımcı olur. Bu muhtemelen tip 2 diyabet geliştirme riskini düşürmeye de katkıda bulunur. Süt tüketiminin çocukluk ve ergenlik döneminde kemik sağlığı üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğu da bildirilmektedir. 6 yaşındaki bir çocuğun günlük 1000 miligram kalsiyuma ve 20-25 gr proteine ihtiyacı vardır. Bu tabloda 2 bardak süt ile kalsiyum ve protein ihtiyacının yarıdan fazlası karşılanmış olur. Aynı kalsiyum değerini almak için 1 kilo ıspanak veya1 kilo yeşilbiber yenmesi gerekir. Aynı miktar proteine 4 tabak nohut yemeği yiyerek ulaşılabilir. Hal böyle olunca açıkçası süt hakkındaki eleştirilere bazen kızmıyor değilim. Özellikle çocukların beslenmesi düşünüldüğünde söz konusu biber, ıspanak, nohut veya emsal ürünlere bu miktarlarda ulaşmak çok da inandırıcı değil” şeklinde konuştu.
SON YILLARIN MODASI BİTKİSEL SÜT MODASI
Son yıllarda özellikle sosyal medya da artan bitkisel süt modası hızla yaygınlaşmaya devam ediyor. Normal süte oranla daha az protein içeren bu sütlerin bilinen aksine daha zararlı olabileceğin altını çizen Aydemir, “Örneğin soya, pirinç, yulaf veya badem bazlı bitkisel sütler birçok ülkede süt alternatifleri olarak beslenme önerilerinin bir parçası haline geldi. Bitki bazlı süt içeceklerinin besin içeriği, kullanılan ham maddeye, işlemeye, vitamin ve minerallerle zenginleştirmeye, şeker ve yağ gibi diğer bileşenlerin eklenmesine bağlı olarak değişir. Soya sütü, inek sütünün protein içeriğine yaklaşan tek bitki bazlı süt içeceğidir. Oysa yulaf, pirinç ve badem bazlı içeceklerin protein içerikleri son derece düşüktür. Çoğu bitki bazlı içeceğin doymuş yağ ve kolesterol oranı düşük olmasına rağmen, bu ürünlerden bazıları yüksek ilave şeker içeriği nedeniyle tam yağlı sütten daha yüksek enerji içeriğine sahiptir.
Açıkçası üzerinde çok durduğum bir konuya geldik. Tam gıda, Tek tek vitamin, mineral, protein vs. yerine bir besindeki tüm öğeleri beraber incelemenin önemi giderek daha da belirginleşiyor. Çünkü bir gıdanın içindeki bu potansiyel besin öğelerinin etkileşimleri, izole besin öğelerine kıyasla bütün gıdaya verilen metabolik yanıtı etkileyebiliyor. Bitki bazlı içecekleri bir takım işlemlerden geçirmek, endüstriyel olsun ya da olmasın, doğal soya, pirinç, yulaf ve bademin sağlık etkisini doğrudan içeceklere aktaracağınız anlamına gelmiyor. Yani bademden alacağınız faydaları badem sütünden sağlayamıyorsunuz. Dahası, bitki bazlı içecekler için birçok konuda yeterli bilimsel kanıt da bulunmamakta” ifadelerine yer verdi.
