Yapı Denetimde Yeni Dönem: Cezalar Katlandı!
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğünce hazırlanan "Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği" ile "Dağıtım Tebliği" ve "Ceza Tebliğinde" değişiklikler Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yapı Denetim uygulama yönetmeliğindeki yaptırımlarla ilgili değerlendirmede bulunan İnşaat Mühendisleri Odası Konya Şube Başkanı Özgür Yetiştirici, “12 Haziran 2025 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan kararla Yapı Denetim Yönetmeliği’nde bazı değişiklikler yapıldı. Yapı Denetimde ağır uygulamalar, kurallar gündeme geldi. Karara göre yapılan bir bina 15 yıl içerisinde yıkılırsa veya inşaatı sırasında komşu binalara zarar verilirse, burada yapı denetim firmasının faaliyetlerine son verilecek raddeye kadar cezai müeyyideler var. Bu firmalar aynı zamanda bakanlığa teminat vererek ilerliyorlar eğer inşa sürecinde çevredeki başka bir yapıya zarar verilirse teminatlarına da el koyulması söz konusu. İnşaatlara verilen 3 ay içerisinde başlanmazsa yine aynı şekilde ceza uygulanmaya başlanacak. Daha önce her yıl ÜFE’ye göre güncellenen teminat tutarları, 2026 yılından itibaren TÜFE ve ÜFE ortalamasına göre belirlenecek” dedi.
İNŞAAT GÜVENLİĞİNDE YENİ EŞİK
Yeni düzenleme ile birlikte, 45'in üzerinde yapı denetim firması bulunan illerde yapı sahiplerine iki farklı firma seçeneği sunulacağının altını çizen Yetiştirici, “Vatandaşların yapı denetim hizmetinden faydalanmasını kolaylaştırmak için yapı inşaat alanı 500 metrekarenin altındaki binalar Elektronik Dağıtım Sistemi dışında tutulmaya başlanacak. Yani vatandaş istediği bir yapı denetim kuruluşu ile sözleşme imzalayabilecek. Bununla ilgili olarak da yapı sahibine 45 firmanın üzerindeki yapı denetim firması bulunan illerde iki firma seçeneği sunulacak. Üç gün içerisinde ilk firma onaylanırsa sistem ikinciyi otomatik atayacak. Bu arada vatandaş istediği yapı denetim kuruluşu ile sözleşme imzalayabilecek. Ama 500 metrekareyi geçen ruhsata konu alanlarda yine Elektronik Dağıtım Sistemi devrede olacak” diye konuştu.
500 METREKARE ALTI YAPILARDA ESNEKLİK
Konya dâhil birçok ilde uygulamaya alınacak yönetmeliğin diğer illerdeki yapı denetim kuruluşu sayılarının 1 Şubat 2026 tarihine kadar güncelleneceğini kaydeden Yetiştirici, “Konya’nın da içinde yer aldığı İstanbul, Ankara, Bursa, İzmir, Kocaeli, Antalya, Antep, Mersin, Kayseri, Urfa, Diyarbakır, Tekirdağ, Adana, Samsun ve Muğla'da bu sistem uygulanmaya başlandı. Güçlendirme çalışmalarında yapı denetim hizmet bedeli o binanın tamamı için verilen bedelin yüzde 25'i kadar olacak. Bu yönetmelik değişikliği ile birlikte önceden 6 ay olan süre 3 aya indirilerek inşaata başlanmazsa sözleşme fesih olacak. Bakanlığın bu uygulamayla binaları bir an önce olması gereken sisteme oturtma çabasını görüyoruz. Mesela firma tarafından kalıp donatı demir teslimat imalatı teslim alınmazsa veya beton dökümünde nezaret edilmezse yapı denetimin görevini yerine getirmediği kabul edilerek fesih nedeni olarak kabul edilecek. Konya'da bu kitlenin içerisinde öyle söyleyeyim. Bu uygulamayı birebir yaşayacağız. Tabi burada önceki yönetmelikle yenisi arasındaki en bariz fark 500 metrekare kapalı alan binaların Elektronik Dağıtım Sisteminin dışında tutulacak olması. Bir de işte yeni yapılan binaların 15 yıl içerisinde Allah korusun yıkılma söz konusu olursa veya inşaat sırasında bitişik nizam binalarda yan binaya zarar verme söz konusu olabiliyor bu gibi olumsuz durumlarda da yapı denetimin kapatılmasına kadar giden bir cezai uygulamalar var” ifadelerini kullandı.
DEPREME DİRENÇLİ KENTLER İÇİN DENETİM ŞART
Türkiye'nin deprem kuşağındaki konumu, yapı güvenliği ve sürdürülebilirlik konularının dikkate alınması ve denetimlerin artırılmasının önemine değinen Yetiştirici, “Belirtilen maddelerin uygulamaya girmesiyle beraber, mevcut binaların da bir şekilde kontrol edilmesi ve sürdürülebilirliğinin, can ve mal güvenliğinin sağlanması ile ilgili bir değişim başlayacak. Daha sağlıklı binalar kazandırıp kentte depreme veya yıkıma dayanıklı binaların oluşması için bir çalışma olacak. Yönetmeliğin içerisinde güçlendirmeye kadar da atıflar var. Yeterli değil ama en azından bir şeylerin değişmesi için girişimde bulunulduğunu görüyoruz. Bu yönetmelikteki değişikliklerle hem inşaat sırasında daha fazla kontrol bekliyoruz, hem de yapılan binaların 15 yıl içerisinde yıkılmasıyla sorumluluğun artması, yapı denetim sisteminin çok daha fazla kalıp donatı beton dökümünün kontrolünü sağlayacağı görüşündeyim. 99 depreminden sonra Türkiye genelindeki 19 ilde uygulanan pilot uygulama tüm Türkiye’ye yaygınlaştırılmıştı. Marmara depreminden sonra Konya'mızda diğer illere nazaran yapı denetim sisteminin daha iyi uygulandığını gördük. Yapı denetim sistemi çoktandır uygulamada ama ilk dönemlerde müteahhitten para al, para aldığın kişiyi denetleme olayı bu Elektronik Dağıtım Sistemi ile beraber devletin atamasıyla belirli bir moda oturmuştu. Ama şu an 500 metrekareye kadar bir açılım yaptılar artık müteahhit yapı denetimini kendi seçecek. Bu biraz şüphe götürür bir uygulama. İnşallah bu konuda bir gol yemeyiz” şeklinde konuştu.
PERİYODİK BAKIMLAR AKSATILMAMALI
Yaşanan acı tecrübelerin can ve mal güvenliğini sağlanmada mühendislik hizmetlerinin vazgeçilmezliğini bir kez daha ortaya koyduğunu vurgulayan Yetiştirici, “Bina dayanıklılığı hem Konya için hem ülkemizde depreme dirençli şehirler için çok önemli. Can ve mal güvenliğini inşaat mühendisleri olarak her zaman göz önünde bulundurmamız lazım. Çünkü çok ağır bedeller ödüyoruz en son 6 Şubat depremlerinde de yaşadık. Mühendislik hizmeti almış binaların çoğalması ve binaların periyodik bakımlarının incelemelerinin her 3 yılda 5 yılda bir yapılması gerektiğini tekrar vurgulamak istiyorum” dedi.
-Büşra KÖSE
